۱ – شرکت های تجاری: یکی از انواع اشخاص حقوقی هستند که به موجب قانون و اداره ثبت شرکت ها و به منظور انجام امور تجارتی موضوع ماده ۲ قانون تجارت، تحت عنوان شرکت تجاری به ثبت می رسند.

شرکت های تجاری یک نوع شخصیت حقوقی هستند، یعنی اشخاصی که دارای هویت فرضی هستند و به موجب قوانین و مقررات به وجود می آیند و ویژگی انسان ها را ندارند و انسان ها آن ها را به ثبت رسانده اند و بعد از ثبت، دارای شخصیت مستقل قانونی می شوند که فعالیت آن ها ذیل فعالیت های موضوع ماده ۲ قانون تجارت تعریف می شود.

فعالیت های تجاری در ماده ۲ قانون تجارت عنوان شده اند و اگر کسی این فعالیت ها را انجام دهد، تاجر شناخته می شود. تاجر می تواند شخصیت حقیقی یا حقوقی داشته باشد و اگر دارای شخصیت حقوقی باشد، شرکت تجاری نامیده می شود.

۲ – موسسه غیر تجاری: از انواع اشخاص حقوقی است که به موجب قانون و اداره ثبت شرکت ها  و به منظور انجام اموری غیر از امور تجارتی موضوع ماده ۲ قانون تجارت تحت این عنوان به ثبت می رسد.

در تعریفی دیگر موسسات غیر تجاری، قالب دیگری از شخصیت های حقوقی هستند که قرار نیست امور ماده ۲ قانون تجارت را انجام دهند.

۳ – درآمد مشمول مالیات ابرازی: درآمدی که مودی در اظهارنامه مالیاتی خود به عنوان درآمد مشمول مالیات به سازمان مالیاتی اعلام می کند.

به طور کلی مفهوم ابرازی زمانی معنی پیدا می کند که درآمد مشمول مالیات توسط خود مودی به سازمان مالیاتی اعلام می شود؛ به عبارتی دیگر یعنی آن بخش از درآمد مشمول مالیات که مودی در اظهارنامه مالیاتی خود اعلام و ابراز کرده است.

۴ – مالیات ابرازی: مبلغ مالیاتی است که مودی در اظهارنامه خود اعلام می کند، یعنی مبلغ مالیاتی که مودی به عنوان مالیات خود آن را قابل پرداخت می داند.

۵ – درآمد مشمول مالیات تشخیصی: به طور کلی مودی در اظهارنامه مالیاتی درآمد مشمول مالیات خود را اعلام می کند، سپس سازمان مالیاتی پرونده و اسناد و مدارک او را مورد رسیدگی قرار می دهد و حسابرسی مالیاتی می کند. ممکن است در نتیجه این رسیدگی مالیاتی، سازمان مالیاتی مبلغ بیشتری را به عنوان درآمد مشمول مالیات ابرازی مودی در نظر بگیرد که آن را به موجب برگ تشخیص مالیاتی اعلام می کند.

حال سوالی که مطرح است این است که آیا لزوما مودی باید مالیات تشخیصی را قبول کند؟

پاسخ خیر است؛ چرا که مالیات تشخیصی، بنا بر تشخیص اداره مالیات است و قابلیت گفتگو و اعتراض در مراجع مختلف مالیاتی را دارد تا در نهایت قطعی شود.

۶ – مالیات تشخیصی: به واسطه درآمد مشمول مالیات تشخیصی، یعنی برگ تشخیصی که اداره مالیاتی به مودی ابلاغ می کند، درآمد مشمول مالیات او ضرب در نرخ مالیاتی می شود و مبلغ مالیات تشخیصی تعیین می گردد.

۷ – برگ تشخیص مالیاتی: درآمد مشمول مالیات و مالیات تشخیصی از طریق برگه تشخیص مالیات به مودی ابلاغ می شود که در آن اطلاعات هویتی مودی، اطلاعات اداره مالیاتی، مبالغ درآمد مشمول مالیات و مالیات تشخیصی قید می شود.

۸ – درآمد مشمول مالیات قطعی:  پس از ارسال مالیات ابرازی و صدور برگ تشخیص مالیاتی دو حالت اتفاق می افتد؛ یا مودی درآمد مشمول مالیاتی که اداره مالیاتی برای او صادرکرده است را قبول می کند و یا نسبت به آن اعتراض دارد و وارد فرآیند دادرسی مالیاتی می شود.

در حالت دوم در نهایت پرونده مالیاتی مورد نظر نهایی می شود که درآمد مشمول مالیاتی که نهایی شده است را درآمد مشمول مالیات قطعی می گویند.

۹ – مالیات قطعی: در راستای تعریف درآمد مشمول مالیات قطعی، به مبلغ مالیاتی که به موجب درآمد مشمول مالیات قطعی صادر می شود، مالیات قطعی می گویند و مودی موظف است نسبت به پرداخت یا ترتیب پرداخت آن اقدام کند، در غیر این صورت مبلغ مالیات قطعی از طریق عملیات وصول مالیات که توسط سازمان مالیاتی انجام می شود، وصول می شود و به ممنوع الخروج کردن مودی، حکم توقیف اموال و حساب های بانکی وی و … ختم می شود.

۱۰ – برگ قطعی مالیات: برگه ای است که به موجب آن درآمد مشمول مالیات قطعی و مالیات قطعی به مودی ابلاغ می شود.

۱۱ – سال مالی: یک بازه ۱۲ ماهه است با ابتدا و انتهای مشخص و برای ارائه صورت های مالی شرکت یا مجموعه مورد استفاده قرار می گیرد.

سال مالی ممکن است همزمان با سال شمسی باشد و یا ممکن است تاریخ شروع و پایان آن متفاوت از شروع و پایان سال شمسی باشد. تاریخ دقیق سال مالی در اساسنامه اشخاص حقوقی تعیین می شود.

۱۲ – سال مالیاتی: طبق ماده ۱۵۵ قانون مالیات های مستقیم عبارت است از یک سال شمسی، یعنی از اول فروردین تا آخر اسفند ماه. سال مالیاتی قطعا مطابق با سال شمسی است.

در نتیجه سال مالی و مالیاتی یک شرکت می تواند بر هم منطبق باشد یا نباشد.

همان طور که می دانید اشخاص حقوقی در زمان شروع فعالیت خود اساسنامه دارند که در آن شروع و خاتمه سال مالی آن ها درج می شود و اشخاص حقوقی می توانند سال مالی متفاوت با سال شمسی داشته باشند که این مورد در خصوص صاحبان مشاغل صدق نمی کند.

اما سال مالی بسیاری از اشخاص حقوقی مطابق با سال شمسی نیست و مثلا از ۱ مهر یا مطابق سال میلادی از ۱۰ دی هر سال است و طبق ماده ۱۵۵ قانون مالیات های مستقیم، اگر سال مالی اشخاص حقوقی با سال مالیاتی آن ها تطبیق نداشته باشد، در آن صورت درآمد سال مالی آن ها به جای سال مالیاتی، مبنای تشخیص مالیات قرار می گیرد و موعد تسلیم اظهارنامه و ترازنامه و سود و زیان و سررسید پرداخت مالیات آن ها ۴ ماه پس از سال مالی آن ها است.

توجه داشته باشید که هم موعد تسلیم و هم موعد پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی حداکثر ۴ ماه پس از سال مالی آن ها است.