موضوع دادرسی مالیاتی یکی از موضوعات مهم در حوزه مالیات و یکی از سر فصل های اصلی آن محسوب می شود و دارای جزئیاتی است که در ادامه به آن می پردازیم.

همان طور که می دانید، خروجی فرآیند رسیدگی مالیاتی، برگه تشخیص مالیات در مالیات های بر درآمد، یا برگه مطالبه در مالیات های تکلیفی و مالیات بر ارزش افزوده و جرائم، و یا در مواقع بسیار نادر برگه قطعی مالیاتی در زمانی که مالیات قطعی می شود و مودی آن را پذیرفته  است، خواهد بود.

برگ تشخیص مالیاتی، پس از صدور، به مودی ابلاغ می شود که مبحث ابلاغ خود دارای یک فصل جداگانه ای در قانون مالیات های مستقیم است و شامل ماده ۲۰۳ تا ۲۰۹ این قانون و در فصل ۸ از باب ۴ آن قرار دارد که می توانید مطالب کامل تر در این خصوص را در پادکست ابلاغ الکترونیکی گوش دهید.

مراحل فرآیند دادرسی مالیاتی

در صورتی که مودی برگه تشخیص ابلاغ شده از سمت سازمان مالیاتی را بپذیرد، این فرآیند به اتمام می رسد و نامه تمکین می دهد، اما در حالتی که مودی به برگه تشخیص مالیاتی صادر شده اعتراض داشته باشد و ظرف ۳۰ روز به آن اعتراض کند، ورود به فرآیند دادرسی مالیاتی صورت می گیرد.

همچنین در صورت عدم اعتراض مودی به برگه تشخیص مالیاتی ظرف مهلت قانونی ۳۰ روزه، دو حالت به وجود خواهد آمد:

اگر ابلاغ به صورت واقعی صورت گرفته باشد و مودی اعتراض نکرده باشد، برگه تشخیص یا برگه مطالبه قطعی می شود؛ یعنی مودی برگه تشخیص را رویت کرده باشد و اعتراضی نکند. اما اگر ابلاغ قانونی بوده باشد و ظرف ۳۰ روز اعتراضی صورت نگیرد، مودی در حکم معترض شناخته شده و پرونده مورد نظر به هیات بدوی احاله می گردد.

بنابراین تنها در صورتی که مودی اعتراض خود را در موعد مقرر ثبت کند، وارد فرآیند دادرسی مالیاتی می شود.

تعریف دادرسی مالیاتی

دادرسی مالیاتی به زبان ساده، فرآیند رفع و حل اختلاف بین مودی و سازمان امور مالیاتی است که این اختلافات ممکن است بنا به دلایل مختلفی رخ دهد؛ مثلا مبلغ مالیات، ابلاغ، معافیت ها، مشوق ها، عدم رعایت اجرای احکام و … و در نتیجه آغاز فرآیند دادرسی مالیاتی از اعتراض شروع می شود.

مراجع دادرسی مالیاتی

مراجع دادرسی مالیاتی از نظر نوع رسیدگی به دعاوی و پرونده ها به دو گروه تقسیم بندی می شوند:

مراجعی که رسیدگی ماهوی دارند.

مراجعی که رسیدگی شکلی دارند.

رسیدگی ماهوی یعنی رسیدگی که در آن مراجع دادرسی مربوطه به ماهیت پرونده ورود می کنند و امکان تغییر درآمد مشمول مالیات و مبلغ مالیات را نیز دارند و حتی می توانند مبلغ مربوطه را کاهش دهند.

اما رسیدگی شکلی بر عکس رسیدگی ماهوی است و در آن مراجع دادرسی مربوطه به ماهیت پرونده ورود نمی کنند و صرفا به رعایت قوانین و مقررات و احکام قانونی رسیدگی می کنند، در نتیجه امکان تغییر درآمد مشمول مالیات را ندارند و این مرجع دادرسی نمی تواند رقم مالیات یا درآمد مشمول مالیات را تغییر دهد و فقط از نظر رعایت قوانین و احکام قانونی بررسی های لازم را انجام می دهد، برای مثال معافیت ها و مشوق ها داده شده را چک می کند که اعطا شده باشد.

در نتیجه برخی مراجع مالیاتی رسیدگی ماهوی و برخی دیگر رسیدگی شکلی دارند.

از نمونه های مراجع رسیدگی به صورت ماهوی، می توان توافق با ممیز کل موضوع ماده ۲۳۸ قانون مالیات های مستقیم، هیات بدوی موضوع ماده ۲۴۴ قانون مالیات های مستقیم، هیات تجدید نظر موضوع ماده ۲۴۷ قانون مالیات های مستقیم، هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم و برخی مراجع دادرسی دیگر را نام برد.

همچنین مراجع رسیدگی به صورت شکلی نیز شامل شورای عالی مالیاتی، هیات موضوع ماده ۲۱۶ قانون مالیات های مستقیم، دیوان عدالت اداری و …می شود و این ها مهم ترین مراجع نام برده شده هستند.

هیات حل اختلاف تجدید نظر

دومین هیات حل اختلاف مالیاتی و سومین مرجع دادرسی مالیاتی، هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر موضوع ماده ۲۴۷ قانون مالیات های مستقیم است.

هیات حل اختلاف تجدید نظر از نظر ساختار و ویژگی های شکلی کاملا مشابه هیات بدوی است و به این صورت است که ۳ نفر نماینده بند ۱ و ۲ و ۳ را دارد و حداقل از ۱۰ روز قبل باید اطلاع رسانی شود و …

همچنین لازم است بدانید در صدر ماده ۲۴۷ قانون مالیات های مستقیم گفته شده است که رای هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر قطعی و لازم الاجرا است؛ یعنی مودی موظف به پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات است و در صورت عدم پرداخت یا ترتیب پرداخت، سازمان مالیاتی می تواند از طریق عملیات وصول و اجرا برای توقیف اموال و وصول مالیات مربوطه اقدام کند.

همچنین این درست است که بعد از هیات حل اختلاف تجدید نظر، مودی می تواند مراحل بعدی دادرسی مالیاتی را نیز طی کند، اما با توجه به این که رای هیات تجدید نظر قطعی است، در این مرحله مودی موظف است مالیات مندرج در رای هیات تجدید نظر را پرداخت کند و یا ترتیب پرداخت آن را بدهد و به موازات این پرداخت، ادامه فرآیند دادرسی مالیاتی خود را طی کند که آن مانند یک مسیر جداگانه ای است که طی می کند.

در این حالت اگر مودی در سایر مراجع مالیاتی، رایی گرفت که با مالیات مندرج در رای هیات تجدید نظر تناقض داشت، می تواند ما به التفاوت آن را از اداره مالیاتی مطالبه کند و درخواست استرداد بدهد.

پادکست هیات حل اختلاف تجدید نظر

تیم حسابدانان ضمن ارائه توضیحات بالا در خصوص موضوع هیات حل اختلاف تجدید نظر و تشکر از همراهی صمیمانه شما خوانندگان گرامی، پادکستی تحت عنوان هیات حل اختلاف تجدید نظر را با گویندگی آقای سید علی سرحدی و آقای محمدرضا نکویی آماده و طراحی کرده است که در ادامه خواهید دید.