مقالات
اظهارنامه عملکرد را می توان از جمله مهم ترین وظایف مدیران مالی و حسابداران دانست که شامل گزارشی کامل و دقیق از فعالیت‌های مالی یک ساله شرکت ها و یا اشخاص است. از جمله درآمد یا فروش، هزینه یا خرید، میزان سود و زیان، ترازنامه و …که امروزه در کشور ما به صورت خود اظهاری در حال انجام است. به این معنی که سازمان امور مالیاتی بر اساس اظهارنامه عملکرد کسب و کارها، مالیات بر درآمد آن ها را شناسایی و پس از صحت سنجی، میزان سود و مالیات پرداختی را تشخیص می دهد.
کلیه صاحبان مشاغل مکلف هستند تا آخر خرداد ماه هر سال اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم اداره مالیاتی کنند و در صورت تخطی، مشمول جرائم سنگینی خواهند شد که برای جلوگیری از آن، نیاز است تا به کلیه بخش های موجود در اظهارنامه آگاهی کامل داشته باشند و نحوه محاسبه آن را بدانند.
در این قسمت ابتدا شما را با نحوه محاسبه مالیات صاحبان مشاغل آشنا می کنیم و سپس پنل محاسبه مالیات صاحبان مشاغل را برای استفاده راحت تر و سریع تر شما کاربر گرامی معرفی خواهیم کرد.
صاحبان مشاغل یعنی اشخاص حقیقی که دارای کسب و کار مستقل هستند و کارمند شخصی نیستند.
نکته قابل توجه این است که اگر صاحبان مشاغل برای کسب و کار خود شرکت ثبت کنند، مالیات آن ها طبق فصل مالیات بر درآمد صاحبان مشاغل محاسبه نمی شود و مشمول مقررات فصل اشخاص حقوقی هستند.
اشخاص حقیقی، طبق ماده ۱ قانون مالیات های مستقیم مشمول پرداخت مالیات هستند، به این صورت که اگر مقیم ایران باشند بابت درآمدهای در ایران یا درآمدهای خارج از ایران و اگر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران باشند فقط بابت درآمدهای در ایران باید مالیات پرداخت کنند.
جهت آشنایی بیشتر با اشخاص مشمول و غیر مشمول مالیاتی می توانید روی آزمون آنلاین اشخاص مشمول مالیات کلیک کنید و پس از مطالعه توضیحات مربوطه، با شرکت در آزمون آنلاین مرتبط با این موضوع، اطلاعات خود را بسنجید.
اشخاص حقیقی ممکن است از طرق مختلفی درآمد کسب کنند، ممکن است شخصی به عنوان حسابدار حقوق بگیر باشد، یا ملک خود را اجاره دهد، یا از کشاورزی درآمد کسب کند، یا ارثی به او برسد و … اگر حقوق بگیر باشد، مشمول مقررات مالیات بر درآمد حقوق، اگر ملک اجاره دهد مشمول مقررات فصل مالیات املاک و … خواهد بود.
بحث مالیات بر درآمد صاحبان مشاغل در باب سوم از فصل چهارم قانون مالیات های مستقیم آمده است و شامل ماده ۹۳ تا ۱۰۴ این قانون می شود.
برای درک بهتر متن قانون مالیات های مستقیم درباره مبحث مالیات صاحبان مشاغل، ابتدا لازم است با مفهوم عباراتی که در آن ذکر شده است آشنا شوید تا متن سنگین قانون برای شما آسان تر شود.
اشخاص حقیقی: کلیه اشخاصی که به موجب زاد و ولد به وجود می آیند ( انسان ) و دارای حقوق و ویژگی های ذاتی انسان هستند.
صاحبان مشاغل: اشخاص حقیقی که به فعالیت های شغلی یا کسب و کار مستقل فردی یا جمعی مشغول هستند.
مشارکت مدنی: در هم آمیختن سهم الشرکه نقدی و غیر نقدی متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی متعدد به نحو مشاع به منظور انتفاع و طبق قرارداد ماده ۵۷۱ قانون مدنی.
مشارکت اختیاری: مشارکتی که طرفین با میل و اختیار خود سرمایه ای را فراهم کرده و در کار معینی مشارکت می کنند.
مشارکت قهری: مشارکتی که طرفین بدون اختیار و دخالت خود در کار معینی مشارکت می کنند.
مضاربه: عقدی است که به موجب آن احدی از متعاملین سرمایه می دهد، با قید این که طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن شریک باشند. صاحب سرمایه مالک و عامل مضارب نامیده می شود، طبق ماده ۵۴۶ قانون مدنی.
اولین و مهم ترین تکلیفی که صاحبان مشاغل بر عهده دارند، ثبت نام و تشکیل پرونده مالیاتی است. آن ها پس از آغاز فعالیت ۴ ماه فرصت دارند ثبت نام مالیاتی را انجام دهند و فعالیت اقتصادی خود را به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند.
شما می توانید در سامانه ثبت نام مالیاتی، به طور کامل با آموزش تصویری نحوه ثبت نام و تشکیل پرونده مالیاتی آشنا شوید.
همچنین ضمانت اجرایی و جریمه عدم ثبت نام و تشکیل پرونده مالیاتی پس از ۴ ماه از آغاز فعالیت، ۱۰ درصد مالیات زمانی که این فرآیند انجام نشده است و به علاوه محرومیت از کلیه معافیت ها و مشوق‌ها در سال مربوطه است.
همان طور که به صورت مختصر در بالا توضیحاتی ارائه شد، طبق بند ۲ و ۳ ماده ۱ قانون مالیات های مستقیم، اشخاص حقیقی ایرانی و بند ۵ آن، اشخاص حقیقی خارجی، مشمول مالیات بر درآمد صاحبان مشاغل هستند.
ماده ۱ قانون مالیات های مستقیم حکم شمول کلی مالیات های مستقیم است. در این قانون برای هر منبع مالیاتی مثل حقوق، اجاره، کشاورزی و … در فصل مربوطه به صورت جداگانه ماده ای وجود دارد که منحصرا حکم شمول مالیات در آن ذکر شده است.
بر همین اساس ماده ۹۳ قانون مالیات های مستقیم نیز حکم شمول مالیات صاحبان مشاغل در ایران است و طبق آن، درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل های این قانون تحصیل کند، پس از کسر معافیت ها، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می شود.
صاحبان مشاغل از نظر مالیاتی به ۳ گروه زیر تقسیم بندی می شوند:
گروه اول، گروه دوم و گروه سوم.
هدف از این نوع تقسیم بندی را می توان تفاوت در تکالیف مالیاتی هر یک از این گروه ها دانست، وگرنه همگی آن ها در نرخ مالیاتی، محاسبه مالیات، استفاده از معافیت ها و … یکسان هستند.
مبنای گروه بندی صاحبان مشاغل بر دو اساس است:
۱ – بر اساس نوع فعالیت
۲ – بر اساس حجم فعالیت
برخی مشاغل به دلیل کار خاصی که انجام می دهند، جزو مشاغل گروه اول هستند. در این نوع گروه بندی میزان فروش و درآمد آن ها اهمیتی ندارد و همین که صاحب شغل های ذکر شده که در ادامه با جزئیات آن بیشتر آشنا خواهید شد باشند، از روز اول آغاز فعالیت خود جزو گروه اول صاحبان مشاغل محسوب می شوند.
فهرست اشخاصی که بر اساس نوع فعالیت در گروه اول صاحبان مشاغل قرار می گیرند به شرح زیر است:
۱ – کلیه وارد کنندگان و صادرکنندگان
۲ – صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه ها و مراجع ذی ربط
۳ – صاحبان هتل های ۳ ستاره یا بالاتر
۴ – صاحبان بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاه ها و کلینیک های تخصصی
۵ – صاحبان مشاغل صرافی
۶ – صاحبان فروشگاه های زنجیره ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه ها و مراجع ذی ربط
۷ – صاحبان مشاغل حسابرسی، حسابداری و دفترداری، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ای، انفورماتیک و طراحی سیستم
۸ – صاحبان مشاغل حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری یا باربری
بنابراین در تشخیص گروه بندی صاحبان مشاغل، اول نوع فعالیت آن ها بررسی می شود، اگر جزو فهرست بالا بودند در گروه اول صاحبان مشاغل قرار می گیرند.
اما بسیاری از مشاغل نیز هستند که در این فهرست جای ندارند، مثل مشاور، وکیل، پزشک، بقالی و … این اشخاص بر اساس حجم فعالیت خود گروه بندی می شوند.
ملاک گروه بندی بر اساس حجم فعالیت برای اشخاصی که جزو مشاغل دسته بندی شده بر اساس نوع فعالیت نیستند به صورت زیر است:
میزان درآمد یا فروش دو سال قبل آن ها ملاک قرار می گیرد، یعنی برای این که ببینیم کسب و کاری در سال ۱۴۰۳ جزو کدام گروه از صاحبان مشاغل است، باید میزان فروش یا درآمد آن در دو سال قبل یعنی سال ۱۴۰۱ مورد بررسی قرار گیرد.
گروه بندی صاحبان مشاغل بر اساس حجم فعالیت به صورت زیر است:
درآمد بیشتر از ۱۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال، گروه اول
درآمد بین ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تا ۱۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال، گروه دوم
و سایر مشاغلی که کمتر از ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال درآمد داشته باشند، جزو مشاغل گروه سوم محسوب می شوند.
کسانی که جزو فهرست بالا نیستند، در دو سال اول فعالیت خود گروه سومی هستند، چرا؟ چون همان طور که گفته شد، مبنای گروه بندی صاحبان مشاغل، درآمد دو سال قبل آن ها است و شخص در دو سال قبل از سال اول آغاز فعالیت، و دو سال قبل از سال اول فعالیت خود طبیعتا درآمدی نداشته است و میزان آن صفر است و طبق توضیحات بالا در گروه سوم قرار می گیرد.
تفاوت تکالیف صاحبان مشاغل گروه اول و دوم و سوم به شرح زیر است:
صاحبان مشاغل گروه اول مکلف به نگهداری دفاتر قانونی و ارائه آن می باشند، ولی گروه دوم و سوم دفاتر قانونی ندارند. البته صاحبان مشاغل گروه دوم و سوم در صورت تمایل می توانند دفاتر قانونی تهیه کنند، ولی الزامی به آن نیست. ضمنا دفاتر قانونی شامل دفتر کل و روزنامه است.
همچنین صاحبان مشاغل گروه اول موظف به ارسال گزارش معاملات فصلی هستند، اما برای صاحبان مشاغل گروه دوم و سوم الزامی نیست.
تفاوت بعدی گروه های مختلف صاحبان مشاغل در اظهارنامه آن ها است. صاحبان مشاغل گروه اول اظهارنامه ای مشابه اظهارنامه اشخاص حقوقی دارند، اما صاحبان مشاغل گروه دوم و سوم اظهارنامه های ساده تری دارند و به جای ترازنامه و سود و زیان، گروه دوم، صورت درآمد و هزینه و گروه سوم، خلاصه درآمد و هزینه دارند.
سال مالی صاحبان مشاغل به صورت پیش فرض مطابق با سال شمسی است، ولی سال مالی اشخاص حقوقی طبق اساسنامه آن ها ممکن است مطابق با سال شمسی نباشد.
کلیه صاحبان مشاغل گروه های اول و دوم و سوم موظف هستند اظهارنامه مالیاتی ارسال کنند و اطلاعات و ارقام مربوط به اظهارنامه مالیاتی آن ها با توجه به این که در چه گروهی قرار دارند، متفاوت است.
اشخاص حقیقی یا صاحبان مشاغل حداکثر تا ۳۱ خرداد سال بعد مهلت دارند اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال کنند، یعنی مثلا برای ارسال اظهارنامه مالیاتی سال ۱۴۰۲ تا ۳۱خرداد سال ۱۴۰۳ فرصت است.
عدم تسلیم اظهارنامه صاحبان مشاغل جریمه ای معادل ۳۰ درصد مالیات متعلق است و این جریمه غیر قابل بخشودگی است.
همچنین عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی، عدم تسلیم ترازنامه و سود و زیان را به همراه خواهد داشت که جریمه ای معادل ۲۰ درصد مالیات متعلقه را دارد. ضمنا جریمه عدم ارسال ترازنامه و سود و زیان قابل بخشودگی است، یعنی اختیار بخشودگی آن در دست سازمان امور مالیاتی است و سازمان می تواند کل آن و یا قسمتی از آن را ببخشد.
اما همان طور که در بالا توضیح دادیم، همه گروه های صاحبان مشاغل ترازنامه و سود و زیان ندارند و فقط صاحبان مشاغل گروه اول آن را دارا هستند.
همچنین صاحبان مشاغل گروه اول ملزم به ارائه دفاتر قانونی هستند و عدم ارائه دفاتر نیز جریمه ای معادل ۲۰ درصد مالیات متعلق را دارد که این جریمه قابل بخشودگی است.
علاوه بر این برای صاحبان مشاغل همواره مبحث فرم تبصره ماده ۱۰۰، در کنار مبحث ارسال اظهارنامه مالیاتی مطرح بوده است.
از نظر سازمان امور مالیاتی بعضی مودیان حجم فعالیت کمی دارند و قرار هم نیست مالیات قابل توجهی از آن ها به دولت پرداخت شود. بنابراین طبق این تبصره مشاغلی که حجم فعالیت آن ها از میزان مشخصی کمتر باشد، می توانند به جای ارسال اظهارنامه مالیاتی و رسیدگی های مربوطه، فرم تبصره ماده ۱۰۰ ارسال کنند.
در فرم تبصره ماده ۱۰۰ میزان حدودی مالیات اشخاص مشخص خواهد شد و اگر شخص مبلغ مالیات خود را بپذیرد، پرونده مالیاتی او در آن سال بسته خواهد شد و نیازی به ارائه اسناد و مدارک و رسیدگی و … ندارد.
توضیحات کامل مربوط به فرم تبصره ماده ۱۰۰ را می توانید در پادکست فرم تبصره ماده ۱۰۰ مالیات صاحبان مشاغل گوش دهید.
سالانه بخشی از درآمد یا فروش اشخاص حقیقی یا صاحبان مشاغل معاف از مالیات است، یعنی این اشخاص بابت بخشی از سود خالص خود معاف از مالیات هستند و نیازی به پرداخت مالیات ندارند.
طبق ماده ۱۰۱ قانون مالیات های مستقیم سود خالص صاحبان مشاغل هر ساله تا میزان معافیت ماده ۸۴ این قانون، معاف از مالیات است.
اما بدانید در واقعیت این طور نیست و هر ساله این معافیت در قانون بودجه مشخص می شود، مثلا در سال ۱۴۰۲، در قانون بودجه میزان این معافیت ۴۷۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال تعیین شد، در حالی که میزان معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات های مستقیم ۱.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال بود.
همان طور که گفته شد، درآمد صاحبان مشاغل ممکن است از طرق مختلفی به دست بیاید، اما به طور کلی محاسبه مالیات صاحبان مشاغل از قاعده زیر پیروی می کند:
ابتدا میزان درآمد منهای معافیت ها و هزینه های قابل قبول مالیاتی می شود و حاصل آن به عنوان ماخذ مالیاتی صاحبان مشاغل یا درآمد مشمول مالیات آن ها به دست می آید. سپس از مبلغ درآمد مشمول مالیات، کسورات نیز کسر می شود و در نهایت ضرب در نرخ می شود و مبلغ مالیات به دست می آید.
درآمد – ( معافیت ها + هزینه های قابل قبول ) = درآمد مشمول مالیات – کسورات * نرخ = مبلغ مالیات
اکنون سوال این جا است که آیا هزینه های قابل قبول مالیاتی برای صاحبان مشاغل مورد پذیرش است یا خیر؟ پاسخ این سوال بله است و صاحبان مشاغل هم از معافیت ها و هم از کسورات و مشوق های مالیاتی که به موجب قانون به آن ها اعطا شده است، می توانند استفاده کنند.
نرخ مالیاتی صاحبان مشاغل به صورت پلکانی است و هر چقدر درآمد و ماخذ مالیاتی آن ها بیشتر می شود، نرخ مالیاتی نیز افزایش می یابد و این به معنی پلکانی بود نرخ مالیاتی است.
حد نصاب های نرخ مالیاتی صاحبان مشاغل طبق مصوبه شماره ۷۷۸۹۹ مورخ ۹ مرداد ۱۴۰۱ هیات وزیران به شرح زیر است:
تا میزان ۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه، به نرخ ۱۵ درصد
نسبت به مازاد ۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تا ۴.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال، به نرخ ۲۰ درصد
مازاد ۴.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال به بالا، به نرخ ۲۵ درصد خواهد بود.
یعنی اگر مقدار سود خالص پس از کسر معافیت ها و هزینه های قابل قبول برابر با ۳.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد، ۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ریال اول آن با نرخ ۱۵ درصد و ۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال الباقی مازاد بر ۴.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال با نرخ ۲۵ درصد محاسبه می شود و در نهایت رقم نهایی مالیات به دست می آید.
همان طور که ملاحظه کردید نحوه محاسبه مالیات صاحبان مشاغل به طور کامل خدمتتان ارائه شد، اما امروزه ممکن است به دلیل پراکندگی اطلاعات ذکر شده، محاسبه مالیات صاحبان مشاغل مشکل باشد.
تیم حسابدانان ضمن شناسایی نیاز مودیان و حسابداران و کارفرمایان برای محاسبه مالیات صاحبان مشاغل و تقاضا جهت در اختیار داشتن پنلی جهت محاسبه هر چه سریع تر این مالیات و صرفه جویی در زمان، پیشنهادی را در این زمینه ارائه کرده است.
شما کاربر گرامی می توانید با استفاده از پنل محاسبه مالیات صاحبان مشاغل و با وارد کردن اطلاعات خود، قبل از رسیدگی اداره مالیاتی، مالیات خود را به طور صحیح و با اطمینان کامل محاسبه کنید.
اظهارنامه عملکرد را میتوان از جمله مهمترین وظایف مدیران مالی و حسابداران دانست که شامل گزارشی کامل و دقیق از فعالیت‌های مالی یکساله شرکتها و یا اشخاص است، ازجمله درآمد یا فروش، هزینه یا خرید، میزان سود و زیان، ترازنامه و …که امروزه در کشور ما بصورت خوداظهاری درحال انجام است . به این معنی که سازمان امور مالیاتی بر اساس اظهارنامه عملکرد کسب و کارها، مالیات بر درامد انها را شناسایی و پس از صحت سنجی، میزان سود و مالیات پرداختی را تشخیص میدهد.
کلیه صاحبان مشاغل مکلف هستند تا آخر خردادماه هر سال اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم اداره مالیاتی کنند و در صورت تخطی، مشمول جرائم سنگینی خواهند شد که برای جلوگیری از آن، نیاز است تا به کلیه بخشهای موجود در اظهارنامه آگاهی کامل داشت و نحوه محاسبه آن را دانست.
از جمله عوامل موثر در محاسبه مالیات صاحبان مشاغل، میزان درامد یا فروش، هزینه ها وخریدها و ضریب اینتاکد است که لازم است این اطلاعات به درستی شناسایی و ارائه گردد.
امروزه ممکن است بدلیل پراکندگی اطلاعات ذکرشده ، محاسبه مالیات صاحبان مشاغل مشکل باشد، اما با استفاده از پنل محاسبه مالیات صاحبان مشاغل، این محاسبه به راحتی قابل انجام است و میتوان با واردکردن اطلاعات در دسترس، قبل از رسیدگی اداره مالیاتی، مالیات را محاسبه کرد.
