۱۵ – تغییرات مهم ناشی از اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان

۱ – ممنوعیت مراجعه به مودیان مالیاتی و درخواست اسناد و مدارک برای رسیدگی مالیاتی :

طبق ماده ۴ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان اصل بر صحت اطلاعات ثبت شده مؤدی در سامانه مؤدیان است، مگر خلاف آن اثبات شود.

در نتیجه مأموران مالیاتی، به جز در مواردی که مؤدی از ثبت نام در سامانه مودیان امتناع کرده و یا به ترتیبی که در ماده ۹ ذکر شده ( عدم صدور صورتحساب الکترونیکی – کتمان فعالیت یا درآمد – کم اظهاری یا بیش اظهاری در مقدار و قیمت اقلام صورتحساب )، اثبات شود که در ثبت اطلاعات خود در سامانه مؤدیان تخلف نموده است، حق مراجعه به محل فعالیت مؤدی و مطالبه دفاتر، اسناد و مدارک وی و رسیدگی به آنها را ندارند که این معنای پذیرش کلیه اظهارات و اطلاعات ثبت شده در سامانه مودیان می باشد.

همچنین مؤدیانی که از ثبت ­نام در سامانه مؤدیان خودداری می کنند و نیز خرده فروشی­ ها و واحدهای صنفی که مستقیماً با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، در صورتی که از پایانه فروشگاهی استفاده نکنند، مشمول امتیاز مذکور در ماده ۴ این قانون نمی باشند.

۲ – عدم نیاز به ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده :

در قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان فرآیند مخصوصی برای صدور صورتحساب توسط فروشنده و تایید آن توسط خریدار پیشبینی شده است.

به همین خاطر در صورتی که مودیان طبق این مراحل اقدام به صدور صورتحساب اقدام نمایند کلیه اطلاعات خرید و فروش آن ها و همچنین مالیات بر ارزش افزوده های دریافتی و پرداختی آن ها در طول فصل در سامانه مودیان ثبت و محاسبه می گردد و دیگر نیازی به ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده نمی باشد.

فرایند کلی ثبت معاملات و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در سامانه مؤدیان به صورت زیر است :

الف ) صورتحساب الکترونیکی، توسط فروشنده از طریق سامانه مؤدیان صادر می شود. در مورد مؤدیانی که مستقیماً با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، عملیات ثبت فروش و صدور صورتحساب الکترونیکی، توسط پایانه فروشگاهی انجام می شود.

ب ) در صورتی که خریدار، مصرف کننده نهائی نبوده و خود عضو سامانه مؤدیان باشد، صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط فروشنده، به صورت خودکار به کارپوشه وی در سامانه مؤدیان منتقل می شود و به عنوان اعتبار مالیاتی برای او منظور می شود.

مؤدیان مالیاتی مکلف اند ظرف مدت سی روز از تاریخ درج صورتحساب الکترونیکی در کارپوشه مؤدیان نسبت به اعلام پذیرش یا عدم پذیرش این صورتحساب ها اقدام کنند. عدم اظهارنظر ظرف مدت مذکور به منزله تأیید صورتحساب مربوط می باشد.

پ ) در پایان هر دوره سه ماهه، بدهی مالیات بر ارزش افزوده مؤدی که عبارت است از مابه التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید ( اعتبار مالیاتی ) وی در طول دوره، طبق مقررات توسط سامانه محاسبه می شود. در صورتی که مالیات فروش مؤدی بیشتر از مالیات خرید ( اعتبار مالیاتی ) وی باشد، مؤدی موظف است مابه التفاوت را به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، به حساب سازمان واریز کند. متقابلاً در صورتی که مالیات فروش مؤدی کمتر از مالیات خرید ( اعتبار مالیاتی ) وی باشد، سازمان موظف است با رعایت ترتیبات قانونی مربوطه مابه التفاوت را به مؤدی مسترد کند.

ت ) پس از اتمام مواعید مقرر در ماده ۳  این قانون، مأموران مالیاتی جز در مواردی که در این قانون اجازه داده شده، نباید در تشخیص بدهی مالیات بر ارزش افزوده اشخاص مشمول دخالت کنند.

ث ) به منظور تکمیل اطلاعات سازمان در خصوص مؤدیانی که عضو سامانه مؤدیان نبوده یا بدون صدور صورتحساب الکترونیکی اقدام به فروش می کنند، سامانه مؤدیان باید به گونه ای طراحی شود که مؤدی بتواند خریدهای خود را که فروشنده برای آنها صورتحساب الکترونیکی صادر نکرده است، به سازمان اطلاع دهد.

۳ – محدودیت در صدور صورتحساب الکترونیکی  :

ماده ۶ : جمع صورتحساب های الکترونیکی صادره توسط هر مؤدی در هر دوره مالیاتی نمی تواند بیشتر از سه برابر فروش اظهار شده وی در دوره مشابه سال قبل، که مالیات آن به سازمان پرداخت شده یا ترتیب پرداخت آن داده شده است، باشد. جمع صورتحساب های الکترونیکی صادرشده در هر دوره مالیاتی برای واحدهای جدید التأسیس یا واحدهای فاقد سابقه مالیاتی نمی تواند بیش از سه برابر معافیت سالانه موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات های مستقیم باشد. صدور صورتحساب الکترونیکی بیش از حد مجاز مقرر در این ماده برای کلیه مؤدیان منوط به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده متعلقه یا تعیین ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی یا ارائه تضامین کافی خواهد بود، در غیر این صورت به صورتحساب الکترونیکی صادرشده اعتبار مالیاتی تعلق نمی گیرد. آیین ­نامه اجرائی این ماده ظرف مدت شش ماه از لازم الاجراء شدن این قانون توسط سازمان تهیه می شود و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می­رسد. آیین نامه مذکور باید به گونه ای تنظیم شود که راه اندازی کسب و کارهای جدید و فعالیت بنگاه های اقتصادی با مشکل مواجه نشده و در عین حال، مانع شکل گیری مؤدیان صوری در نظام مالیاتی کشور شود.

تغییرات مهم ماده ۶ قانون سامانه مودیان بعد از قانون تسهیل :

در لایحه قانون تسهیل قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان آمده است که حد مجاز صدور صورتحساب الکترونیکی مودیان مذکور از ۳ برابر به ۵ برابر افزایش یافته و تا آن میزان بدون پیش شرطی صدور صورتحساب الکترونیکی فراهم می باشد.

برای صدور صورتحساب الکترونیکی مازاد بر آن نیاز به افزایش حد مجاز صدور صورتحساب الکترونیکی از طریق پرداخت ارزش افزوده مربوطه و یا ارایه تضامین کافی برای افزایش حد مجاز و صدور صورتحساب الکترونیکی می باشد.

لایحه مذکور برای اجرا نیازمند تایید شورای نگهبان می باشد.

۴ – عدم نیاز به ارسال گزارش معاملات فصلی  :

طبق ماده ۷ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان در صورتی که مودیان صورتحساب های خود را به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه مودیان صادر کنند دیگر نیازی به درج اطلاعات صورت حساب ها در سامانه گزارش معاملات فصلی نمی باشد.

در نتیجه این موضوع در حال حاضر صرفا مشمول مودیانی است که عضو سامانه مودیان شده اند.

در ماده ۷ قانون مدکور آورده است :

« صورتحساب های الکترونیکی ثبت شده در سامانه مؤدیان به منزله ثبت آنها در سامانه فهرست معاملات موضوع ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم است و فروشنده و خریدار تکلیف اضافی در این مورد نخواهند داشت »

۵ – شرط دریافت هرگونه مجوز و پروانه کاری ثبت اطلاعات در سامانه مودیان است  :

طبق احکام صادره در قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان مراجع صدور و تمدید مجوز و پروانه های کسب و کار مکلفند فرآیند مربوط به صدور، تجدید، تمدید، اصلاح یا ابطال پروانه کسب وکار، کارت بازرگانی و مجوز فعالیت های اقتصادی را به گونه ای اصلاح کنند که هرگونه شروع فعالیت اقتصادی جدید، تغییر نوع فعالیت، تغییر مالک یا مالکان، تغییر مکان و سایر تغییرات مرتبط با کسب و کار اشخاص، بدون ثبت یا اصلاح اطلاعات مربوط در سامانه مؤدیان امکان پذیر نباشد. تشخیص مراجع ذی ربط با رعایت قوانین و مقررات مربوطه در هر مورد، با کارگروه راهبری سامانه مؤدیان است.

۶ – عدم رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی مودیان  :

در صورتی که مودیان مالیاتی به کلیه تکالیف و وظایف خود در قانون پایانه ها عمل کنند و تخلفات مذکور در این ماده را مرتکب نشوند، سازمان مالیاتی می تواند اطلاعات مندرج در سامانه های مالیاتی را اطلاعات ابراز شده توسط مودی مطابقت دهد و در صورت عدم وجود مغایرت مکلف است اظهارنامه مالیاتی مودی را بدون رسیدگی قبول کرده و مبنای محاسبه مالیات قرار دهد.

قانون پایانه های فروگاهی در خصوص این موضوع اظهار می کند :

سازمان مکلف است اظهارنامه های مالیات بر عملکرد آن دسته از اشخاص مشمول را که تمامی مقررات این قانون را رعایت کرده اند و آن را بر مبنای اطلاعات مندرج در سامانه مؤدیان تنظیم و در مهلت مقرر ارائه نموده اند از طریق انطباق با اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان راستی آزمایی نموده و در صورت عدم مغایرت با اطلاعات پایگاه مذکور، اظهارنامه تسلیمی را بدون رسیدگی قبول کند.

به منظور حصول اطمینان از صحت اسناد اظهار شده در سامانه مؤدیان، سازمان مجاز است حداکثر دو و نیم درصد ( ۵ / ۲ % ) مؤدیان مشمول قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده را که عضو سامانه مؤدیان هستند، به صورت تصادفی ( به قید قرعه ) انتخاب کرده و دفاتر آنان را مطالبه یا برای مشاهده دفاتر و اسناد، به محل کار آنان مراجعه کند. دستورالعمل این تبصره ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد. محدودیت مذکور در این تبصره نسبت به مؤدیانی که عضو سامانه مؤدیان نیستند، وجود ندارد.

مؤدیان می توانند اظهارنامه مربوط به مالیات عملکرد خود را از طریق سامانه مؤدیان ارائه کنند. سازمان موظف است ترتیبی اتخاذ کند که اطلاعات مربوط به خرید و فروش­ مؤدی عیناً به اظهارنامه مالیات بر عملکرد وی منتقل شود و مؤدی تنها موظف به ثبت سایر اقلام اطلاعاتی مورد نیاز برای محاسبه مالیات عملکرد نظیر حقوق و دستمزد، اجاره و استهلاکات بر اساس مقررات مربوط و ضوابطی که سازمان تعیین می کند، می ­باشد.

همچنین طبق بند « ت » ماده ۵ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان :

« مأموران مالیاتی جز در مواردی که در این قانون اجازه داده شده، نباید در تشخیص بدهی مالیات بر ارزش افزوده اشخاص مشمول دخالت کنند ».

۷ – عدم ارائه دفاتر و اسناد و مدارک  :

یکی دیگر از مهم ترین تغییرات ناشی از اجرای کامل قانون پایانه های فروشگاهی وسامانه مودیان این است که با رعایت برخی شروط، دیگر نیازی به ارائه دفاتر و اسناد و مدارک حسابداری وجود ندارد.

شروط این موضوع عبارت است از :

۱ – رعایت کلیه تکالیف مندرج در قانون پایانه های فروشگاهی

۲ – استفاده از نرم افزار های حسابداری مورد تایید سازمان مالیاتی

در قانون پایانه ها در خصوص این موضوع امده است :

سازمان مالیاتی مکلف است آن دسته از اشخاص مشمولی که تمامی تکالیف مقرر در این قانون را رعایت کرده و از نرم افزارهای حسابداری مورد تأیید کارگروه راهبری سامانه مؤدیان استفاده می کنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قوانین مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مستثنی کند.